عارضه يبوست و خشكي مدفوع يكي از شايع ترين عارضه هاي گوارشي است كه افراد در هر سني ممكن است گاه به گاه به آن دچار شوند. اگر يبوست داريد تنها نيستيد زيرا حداقل ۲٫۵ ميليون نفر در سال به دليل يبوست به پزشك مراجعه مي كنند.
يبوست زماني رخ مي دهد كه فرد در تخليه روده بزرگ مشكل داشته باشد. درمان‌هاي خانگي و تغيير شيوه زندگي اغلب مي‌تواند به رفع آن كمك كند، اما گاهي اوقات ممكن است به مراقبت و روش هاي پزشكي نياز داشته باشد.
در ادامه به بررسي اين عارضه، دلايل، عوارض و راه هاي درمان يبوست خواهيم پرداخت:
يبوست چيست؟
تعداد دفعات دفع در هر فرد بسيار متفاوت است. برخي از افراد چندين بار در روز اجابت مزاج دارند در حالي كه برخي ديگر فقط يك تا دو بار در هفته اجابت مزاج انجام مي دهند. الگوي اجابت مزاج شما هر چه باشد، براي شما منحصر به فرد و طبيعي است، تا زماني كه خيلي از الگوي خود دور نشويد.
براي يكي يبوست يعني تعداد كم اجابت مزاج و براي ديگري مدفوع سفت و خشك و عبور سخت است كه مستلزم فشار آوردن و درد هنگام عبور است.
براي عده ديگري هم حس تخليه نشدن كامل و نارضايتي از اجابت مزاج به معني يبوست است. اين عارضه معمولا با نفخ و باد كردن شكم، تهوع خفيف و گرفتگي عضلات همراه است كه كلا پس از بيرون رفتن رفع مي‌شوند.
كلينيك پايتخت
چگونه بفهميم دچار يبوست شديم؟
اصلي ترين علائم يبوست :
- مشكل در دفع مدفوع
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- دفع مدفوع كمتر از حد معمول
- مدفوع توده اي، خشك يا سفت
علائم ديگر عبارتند از:
- درد و گرفتگي در شكم
- احساس نفخ
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
دلايل
سوال بسياري از بيماران اين است كه چرا دچار يبوست مي شويم؟ برخي از دلايل يبوست و سختي مدفوع به شرح زير است:
كمبود فيبر در رژيم غذايي: افرادي كه فيبر غذايي زيادي دريافت مي كنند، كمتر دچار يبوست مي شوند. اين به اين دليل است كه فيبر حركات منظم روده را افزايش مي دهد، به خصوص زماني كه فرد آن را با هيدراتاسيون مناسب تركيب مي كند.
غذاهاي با فيبر بالا عبارتند از:
- ميوه ها
- سبزيجات
- غلات كامل
- آجيل
- عدس، نخود و ساير حبوبات
غذاهاي كم فيبر عبارتند از:
- غذاهاي پرچرب مانند پنير، گوشت و تخم مرغ
- غذاهاي بسيار فرآوري شده، مانند نان سفيد
- فست فودها، چيپس و ساير غذاهاي از پيش ساخته شده
عدم تحرك بدني: سطوح پايين فعاليت بدني نيز ممكن است منجر به يبوست شود. افرادي كه چندين روز يا هفته را در رختخواب مي گذرانند يا روي صندلي مي نشينند ممكن است در معرض خطر بيشتري براي يبوست باشند.
برخي از داروها: (به ويژه داروهاي مسكن قوي مانند داروهاي مخدر، داروهاي ضد افسردگي و قرص آهن) و داروهاي ضد اسيدي كه داراي كلسيم يا آلومينيوم هستند
راه هاي درمان
تغيير رژيم غذايي، سالم نگه داشتن سيستم گوارشي و افزايش سطح فعاليت بدني ساده ترين و سريع ترين راه براي پيشگيري و درمان يبوست مزمن است.
مي توانيد تكنيك هاي زير را نيز امتحان كنيد:
- هر روز ۱٫۵ تا ۲ ليتر (۶ تا ۸ ليوان) مايعات شيرين نشده مانند آب بنوشيد تا بدن آبرساني شود.
- مصرف الكل و نوشيدني هاي كافئين دار كه باعث كم آبي بدن مي شوند را محدود كنيد.
- غذاهاي غني از فيبر را به رژيم غذايي خود اضافه كنيد (مانند ميوه ها و سبزيجات خام، غلات كامل، لوبيا، آلو، يا غلات سبوس دار) مصرف روزانه فيبر شما بايد بين ۲۰ تا ۳۵ گرم باشد.
- مصرف غذاهاي كم فيبر مانند گوشت، شير، پنير و غذاهاي فرآوري شده را كاهش دهيد.
- هر هفته حدود ۱۵۰ دقيقه ورزش و فعاليت بدني متوسط داشته باشيد، با هدف ۳۰ دقيقه در روز حداقل پنج بار در هفته. پياده روي، شنا يا دوچرخه سواري را امتحان كنيد.
- اگر ميل به اجابت مزاج داريد، معطل نكنيد. هر چه بيشتر صبر كنيد، مدفوع شما سفت تر مي شود.
- از پزشك خود در مورد تمرين اجابت مزاج بپرسيد تا بدن شما ۱۵ تا ۴۵ دقيقه بعد از صبحانه هر روز به دفع مدفوع عادت كند.
- هنگام اجابت مزاج و نشستن روي توالت فرنگي، زانوهاي خود را با قرار دادن پاهاي خود بر روي زيرپايي بالا بياوريد.
- هنگام استفاده از حمام، به خود زمان زيادي بدهيد و سعي كنيد عضلات خود را شل كنيد.
- در صورت تداوم يبوست مي‌توانيد با تجويز پزشك از ملين ها استفاده كنيد. ممكن است پزشك براي كمك به نرم شدن مدفوع، ملين ها يا تنقيه را براي مدت كوتاهي تجويز كند.